Νυμφαίο
Στους οικισμούς της ευρύτερης περιοχής του Αμυνταίου, κυρίαρχη θέση όσον αφορά την αρχιτεκτονική κατέχει το Νυμφαίο, που διατηρεί σχεδόν αναλλοίωτη την εικόνα που είχε κατά το μεσοπόλεμο και το οποίο είναι χαρακτηρισμένος παραδοσιακός οικισμός και ιστορικός τόπος.
Η εικόνα του οικισμού είναι επιβλητική με το σύνολο των κτιρίων κτισμένων από εμφανή πέτρα και ιδιόμορφες στέγες από λαμαρίνα. Η οικονομική άνθιση του Νυμφαίου (αποτέλεσε ξακουστό κέντρο αργυροχρυσοχοϊας) διαφαίνεται ξεκάθαρα στα κτίρια του οικισμού. Στα παλιότερα παραδείγματα των οικιών συναντούμε κατόψεις μορφής «Γ» «Π» και ορθογωνικές και απλή μορφολογία στις όψεις. Τα παραδείγματα των αρχών του 20ου αιώνα χαρακτηρίζονται από τριμερή συμμετρική διαίρεση της όψης με το κεντρικό τμήμα σε ελαφρά προεξοχή και αετωματική απόληξη, ενώ συνυπάρχουν και παραλλαγές αυτού του τύπου πάντα με κλασικιστικές επιρροές. Τέλος τα κτίρια του 2ου τετάρτου του 20ου αιώνα αποτελούν μορφολογική εξέλιξη των προγενέστερων και τα χαρακτηρίζει η μπαρόκ, καμπύλη, αετωματική απόληξη.
Εντυπωσιακός είναι ο εσωτερικός χώρος των κατοικιών με τον αξιόλογο ζωγραφικό διάκοσμο, τα μιντέρια και τα τζάκια στα υπνοδωμάτια και στην μεγάλη κεντρική σάλα.
Ξεχωριστή θέση στον οικισμό κατέχει η Νίκειος Σχολή (1928) που χτίστηκε με σχέδια που έφερε από την Σουηδία ο ευεργέτης Ι. Νίκου και λειτούργησε ως διδασκαλείο και η τρίκλιτη βασιλική με νάρθηκα σε σχήμα «Π» του Αγίου Νικολάου (1867). Σύμφωνα με την τοπική παράδοση για την κατασκευή της εκκλησίας οι τεχνίτες και τα σχέδια έφτασαν στο Νυμφαίο από την Κωνσταντινούπολη. Ο ναός κάηκε το 1944 και πρόσφατα επισκευάστηκε ριζικά. Ανάλογη παράδοση υπάρχει και για τους ναούς του Αγίου Γεωργίου (1867) στο Σκλήθρο και του Αγίου Δημητρίου (1856) στην Κλεισούρα που παρουσιάζουν μεγάλες τυπολογικές ομοιότητες.
Πρέσπες – Κορέστεια – οικισμοί Βαρνούντα
Στους οικισμούς της περιοχής Πρεσπών και Κορεστείων διατηρείται μέχρι τις μέρες μας σημαντικότατος αριθμός δειγμάτων της παραδοσιακής αρχιτεκτονικής. Από το σύνολο των οικισμών ξεχωρίζουν για τη διατήρηση της παραδοσιακής αρχιτεκτονικής τους ο Άγιος Γερμανός (που είναι ο πλουσιότερος σε ποικιλία τύπων), ο οικισμός των Ψαράδων που έχει χαρακτηρισθεί παραδοσιακός, η έρημη σήμερα Μηλιώνα και το Ανταρτικό με τα περίφημα «Αρχοντικά της λάσπη». Σχεδόν σε όλους όμως τους οικισμούς της περιοχής συναντούμε πολλά αξιόλογα δείγματα της αρχιτεκτονικής του παρελθόντος, που καθιστούν την Πρέσπα μοναδική στον παραδοσιακό αρχιτεκτονικό πλούτο. Στους οικισμούς των Κορεστείων συναντούμε πέρα από τα παραδοσιακά κατά κύριο λόγο πλινθόκτιστα κτίρια και κάποια δείγματα λαϊκής εκλεκτικιστικής μορφολόγησης των όψεων ορισμένων κτισμάτων, που ανάγεται στο δεύτερο τέταρτο του 20ού αιώνα.
Στην ανατολική πλευρά του Βαρνούντα, τόσο στις παρυφές του όσο και ψηλότερα, συναντούμε αρκετούς οικισμούς που διατηρούν μέχρι σήμερα τον παραδοσιακό χαρακτήρα με πολλά παραδείγματα της μακεδονικής αρχιτεκτονικής, χτισμένα με τα παραδοσιακά υλικά, την πέτρα, το τούβλο, το πλιθί και το ξύλο. Ξεχωριστή θέση ανάμεσα στους ορεινούς οικισμούς του Βαρνούντα έχει ο Ακρίτας, όπου με έκπληξη κανείς συναντά μια πολύ μεγάλη ποικιλία αρχιτεκτονικών τύπων. Συναντούμε τα απλά λαϊκά κτίρια της παράδοσης, τη χαρακτηριστική μετεξέλιξη τους στο γύρισμα του 19ου προς τον 20ό αιώνα με σαφείς νεοκλασικές επιρροές και τέλος μεγάλο αριθμό εκλεκτικιστικών κτισμάτων, με πλήθος μορφολογικών και διακοσμητικών στοιχείων, που κάποιες φορές φτάνουν σε βαθμό υπερβολής, ενώ ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζουν τα λιθανάγλυφα που συναντούμε σε πολλά κτίρια. Από όλα τα κτίρια του οικισμού ξεχωρίζει το διατηρητέο επιβλητικό κτίριο του Δημοτικού Σχολείου που χτίστηκε με δαπάνες και εργασία των κατοίκων και η μεγάλη επιμελημένη τρίκλιτη ξυλόστεγη βασιλική του Αγίου Νικολάου (1872) με μεγάλο τρίπλευρο χαγιάτι και την ενδιαφέρουσα και περίτεχνη διαμόρφωση στην εξωτερική πλευρά του ιερού.
Κοινοποιήστε:
